تاریخچهٔ پیکان، یار قدیمی ایرانیان (قسمت چهاردهم)

در ادامهٔ مرور تاریخچهٔ پیکان تا آنجا پیش رفتیم که در اوایل دههٔ 70 شمسی ایران‌خودرو با خرید خط تولید پیشرانهٔ 1600 سی‌سی هیلمن اونجر از شرکت تالبوت و نصب آن در ایران توانست این موتور را داخلی‌سازی کند. بدین ترتیب تولید پیکان که به دلیل عدم تأمین موتور با مشکلات فراوانی مواجه شده بود و حتی در مقطعی از پیشرانهٔ پژو 504 برای آن استفاده شده بود، مجدداً در شهریور سال 1371 با موتور 1600 از سر گرفته شد؛ اما ظاهر و داخل پیکان هم کاملاً قدیمی و کهنه شده بود چراکه از سال 1359 بدون هیچ‌گونه تغییری در حال تولید بود. به همین دلیل پروژهٔ ارتقاء و به‌روزرسانی داخلی و خارجی پیکان در ایران‌خودرو کلید خورد.

نسخهٔ پروتوتایپ پیکان جدید در سال 1372 معرفی شد که تغییراتی در داخل و خارج آن انجام گرفته بود تا این خودروی 26 ساله کمی مدرن‌تر شود. در بخش بیرونی جهت مدرن‌تر شدن ظاهر پیکان، سپرهای استیلی قدیمی با نمونه‌های جدید پلاستیکی موسوم به جوشنی جایگزین شدند. علاوه بر این، یک زه کرومی دورتادور رینگ‌های نصب شد، دستگیرهٔ درها تغییر کردند، لچکی شیشه‌های جانبی جلو حذف و شیشه‌های یکپارچه شدند، آینه‌های جانبی تغییر کرده و از روی در به روی شیشه انتقال یافتند و قابلیت تنظیم از داخل را پیدا کردند و یک اسپویلر کوچک هم به لبهٔ درِ صندوق اضافه شد. در داخل نیز تریم دورنگ برای کنسول و داشبورد به همراه کمربندهای ایمنی جمع شونده ارائه شد و تغییراتی هم در صندلی‌ها، کنسول وسط، رو دری‌ها و دسته‌دنده ایجاد شد. همچنین جهت کاهش مصرف سوخت و تولید آلایندگی، تغییراتی هم در موتور و سیستم سوخت‌رسانی انجام گرفت.

بدین ترتیب پروتوتایپ پیکان جدید هم در داخل و هم در خارج کمی زیباتر و بروزتر از قبل شد که احتمالاً برای آن سال‌ها حرکت بسیار بزرگی بوده و با تبلیغات فراوانی معرفی شده بوده است! بااین‌حال کلیهٔ این تغییرات در نمونه‌های تولیدی پیکان اعمال نشد به‌گونه‌ای که در سال 1373 پیکان فقط با سپرهای جوشنی و قالپاق‌های جدید به تولید رسید و دیگر تغییرات نسخهٔ پروتوتایپ در آن اعمال نشد درحالی‌که قالپاق‌ها هم با نمونهٔ پروتوتایپ تفاوت داشتند و از مدل‌های پلاستیکی بجای استیل استفاده شده بود. همچنین به دلیل عدم هماهنگی و همخوانی سپرهای جوشنی پلاستیکی با فرم قدیمی بدنهٔ پیکان، بازار چندان از این تغییر استقبال نکرده و به همین دلیل در کنار پیکان سپر جوشنی همچنان نمونه‌هایی با همان سپرهای استیلی قدیمی هم تولید می‌شد.

در همین سال چراغ‌های عقب نسخهٔ وانت که همچنان همان چراغ‌های کوچک متعلق به سال 1348 بودند با نمونه‌های جدید بزرگ‌تر جایگزین شده و چراغ‌های دنده‌عقب هم که قبلاً به‌صورت مجزا در زیر سپر قرار داشتند به داخل مجموعهٔ چراغ‌های اصلی انتقال یافتند. همچنین قالپاق‌های پلاستیکی جدید نسخهٔ سواری بر روی وانت پیکان ‌هم نصب شد اما سپرهای جوشنی برای وانت ارائه نشد.

در آن سال‌ها از یکسو به دلیل انحصار شدید حاکم بر بازار خودروی ایران و از سوی دیگر قیمت ارزان، سادگی تعمیر، فراوانی و ارزانی قطعات و اُنس مردم با پیکان موجب شده بود که این خودرو همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده و فروش بالایی داشته باشد تا جایی که برای خرید نمونهٔ صفرکیلومتر پیکان می‌بایست پس از پرداخت قیمت خودرو مدت‌ها در صف منتظر می‌ماند تا خودرو تحویل داده شود. حتی در دههٔ 70 با آزاد شدن واردات خودرو و ورود انبوهی از خودروهای مدرن خارجی به کشور و همین‌طور آغاز تولید پراید توسط سایپا، پیکان بازهم همچنان محبوبیت بالای خود را حفظ کرده بود.

سود ناشی از فروش بالای پیکان در آن سال‌ها موجب شکل‌گیری مرکز تحقیقات ایران‌خودرو گردید و این شرکت تصمیم گرفت با استفاده از توان مهندسان داخلی در مرکز تحقیقات و همین‌طور کمک و مشاوره از شرکت‌های خارجی، خودروی کاملاً جدیدی را به‌عنوان نسل جدید پیکان تولید و روانهٔ بازار کند. با توجه به اینکه ایران‌خودرو از سال 1369 تولید پژو 405 را آغاز کرده بود و به مونتاژ و تولید برخی قطعات آن می‌پرداخت، به جهت کاهش هزینه‌ها تصمیم گرفته شد که پیکان جدید بر روی پلت‌فرم پژو 405 ساخته شود. بدین ترتیب مهندسان ایرانی مرکز تحقیقات ایران‌خودرو با همکاری و مشاورهٔ مهندسان بریتانیایی، آلمانی و کره‌ای طراحی پیکان کاملاً جدیدی را بر پایهٔ پژو 405 آغاز کردند. پروتوتایپ‌های اولیهٔ این خودرو در سال 1375 آماده و اطلاعات و تصاویری از آن با نام پیکان جدید منتشر شد.

اما این خودرو فقط نام پیکان را بر روی خود داشت و هیچ شباهت یا ارتباطی با پیکان نداشت. نسل جدید پیکان طراحی مدرن و آئرودینامیکی داشت که برای آن سال‌ها و شرکتی چون ایران‌خودرو کاملاً مناسب به نظر می‌رسید. همچنین این خودرو در بسیاری از قطعات با پژو 405 اشتراک داشت به‌گونه‌ای که برای پیشرانهٔ آن‌هم موتور 2000 سی‌سی 405 در نظر گرفته شده بود. در آن سال‌ها پس از ساخت نمونه‌های اولیهٔ نسل جدید پیکان، تولید انبوه آن کاملاً قطعی به نظر می‌رسید و ایران‌خودرو قصد داشت خط تولید آن‌را از سال 1377 راه‌اندازی کند.

اما هزینه‌های سرسام‌آور طراحی و توسعهٔ پیکان جدید و قطعات گران‌قیمت آن موجب شد که طرح ساخت نسل جدید پیکان شکست خورده و پروژه به‌طور کامل لغو شود چراکه پیکان خودروی ارزان‌قیمتی بود و به همین خاطر فروش و محبوبیت بالایی داشت اما اگر ایران‌خودرو نسل جدید آن‌را به تولید می‌رساند به دلیل هزینه‌های بالای توسعه و قطعات گران‌قیمت، باید پیکان جدید را با قیمت بالایی به بازار عرضه می‌کرد تا این هزینه‌ها جبران شود؛ بنابراین در این صورت پیکان از دسترس بخش زیادی از جامعه خارج شده و نمی‌توانست موفق باشد. بااین‌حال پس از چند سال تأخیر مجدداً پروژهٔ ساخت خودروی جدیدی با برند ملی بر روی پلت‌فرم پژو 405 در ایران‌خودرو آغاز شد اما این بار این خودرو نه با نام پیکان که با نام جدید سمند در سال 1381 معرفی گردید.

بدین ترتیب در دههٔ 70 با لغو پروژهٔ ساخت نسل جدید پیکان، همان پیکان قدیمی همچنان تولید شد و با فروش بالای خود که سود سرشاری را نصیب ایران‌خودرو می‌کرد، به گاو شیرده ایران‌خودرو معروف شد. هرچند در آن دوران برنامه‌های زیادی برای ارتقاء و به‌روزرسانی همان پیکان قدیمی مطرح شد اما عملاً هیچ‌کدام از آن‌ها به نتیجه نرسید. اما در سال 1378 بخشی از همان تغییرات پروتوتایپ سال 1372در پیکان تولیدی اعمال شد به‌گونه‌ای که شیشه‌های جانبی جلو یکپارچه شده و آینه‌های جانبی هم تغییر کردند. در این سال‌ها همچنان نمونه‌های سپر جوشنی و سپر استیلی پیکان در کنار هم تولید می‌شدند اما چند سال بعد به دلیل عدم استقبال تولید نمونه‌های سپر جوشنی متوقف شد. همچنین ایران‌خودرو در آن سال‌ها تغییراتی جزئی در داخل پیکان انجام داد که از عمده‌ترین آن‌ها می‌توان به تغییر غربیلک فرمان اشاره کرد که فرم مدرن‌تری پیدا کرده بود.

در اواخر دههٔ 70 کم‌کم زمزمه‌های توقف تولید پیکان به دلیل قدیمی بودن، مصرف سوخت زیاد و آلایندگی بالا مطرح شد اما تا انجام اقدامات جدی برای خاتمهٔ تولید این خودرو هنوز زمان زیادی باقی‌مانده بود چراکه پیکان‌ همچنان در بازار محبوب بود و حتی پراید هم ازلحاظ تیراژ تولید حریف پیکان نمی‌شد. همچنین در سال 1378 خبری مبنی بر احتمال توقف تولید پیکان در جراید منتشر شد که این امر منجر به افزایش قیمت 800 هزار تومانی این خودرو در بازار گردید؛ اما پس‌ازآن، مدیرعامل وقت ایران‌خودرو اعلام کرد که تا وقتی پیکان مشتری داشته باشد تولید می‌کنیم.

ادامه دارد…